Yy – HÜSEYİN A. ŞİMŞEK

ya ünl. heya
yaba werseliye m (çoğ. werseli)
yaban fa. yaban (i) n, ray u olaği (çoğ.)
yabanarısı mesê yaban n, mesa yaban m (çoğ. mesey ~)
yabancı sar
yabancılık ğeriben
yabancılık çekmek ğeriben kerdene
yabani wahşi, yaban ra
yad fa. yad, xo vira ardis, qal kerdis
ya da ya ki
yaddetmek xo vira ardene, qal kerdene
yadına düşmek vir kewtene, vir amaene
yadigâr fa. yadegâr
yadigâr kalmak yadegâr mendene
yadsımak inkar kerdene
yağ ron (i) n
yağ bağlamak wazd gıredaene, wazdın biyene, qelew ~
yağcılık (mec.) sabun kerdene
yağcılık yapmak (mec.) sabun cı sanıtene, sabun kerdene
yağlamak ron pıra kerdene
yağlanmak ron xora kerdene, xo ron kerdene
yağlı ronın, yağsız bêron
yağlı boya boyawo ronın n (çoğ. boyaye ronın)
yağış vornayıs (i) n
yağışlı vornaen, vornayın
yağmak vornaene
yağmur şiliye m (çoğ. şili)
yağmurlu şiliyın
yağmurluk caketê şiliye, paltoyê şiliye n
yahut ya ki
yaka 1. (giysilerde) yaxe m (çoğ. yaxi); 2. (kıyı) ver, bu yaka naver, karşı yaka bover
yakasına yapışmak (mec.) yaxê guretene, ~ ranêwerdaene; yakasına sarılmak yaxê ra puloşiyaene,
yakasız bêyaxe
yakacak çiye vesnaen (çoğ. halde)
yakalamak pê guretene
yakıcı vesnêndaen, vesnêndar; yanıcı vesnaên
yakılmak vesnên amaene, yakmak vesnaene, yaktırmak vesnên daene (Komşusunun otluğunu yaktırmış – Loda ciranê xo da vesnaene), yanmak vesaene
yakın nejdi
yakında nejdi de
yakından, yakinen nejdi ra
yakınlaşmak (yaklaşmak) nejdi biyene, ~ amaene, ~ kewtene
yakınlaştırmak (yaklaştırmak) nejdi ardene
yakınlık nejdiyen
yakınmak sikayed kerdene, şikayed ~, gêre ~
yakışıklı xoser
yakışmak şikiyaene
yakışmamak nêşikiyaene
yakıt çiye vesnaene
yakışma şikiyên, cışikiyên
yakmak, tutuşturmak pırafiştene, cı fiştene
yaklaşık (oranlama) xonde, hama hama
yal yal, les (i) n
yalak yalağe m (çoğ. yalaxi)
yalamak lesnaene
yalan jür (i) n, (uydurma) omişkerdên, (uyduruk) omişkerdıs
yalan atmak jür eştene, uydurmak omiş kerdene
yalancı jüreker(e m) n, (uydurukçu) omişkerdoğ(e m) n
yalancılık jürêkerên (Yalancılık iyi bir şey değil – Jürêkerên çiyo de rınd niya)
yalancı çıkmak jüreker veciyaene (O, yalancı çıktı – U jüreker veciya)
yalancı çıkarmak jüreker vetene (O, babasını yalancı çıkardı – İ, piê xo jüreker vet)
yalancı çıkarttırmak jüreker vetên daene (O, babasını yalancı çıkarttı – İ, piê xo jüreker da vetene)
yalan söyleme jür vatên, jür kerdên
yalan söylemek jür vatene, jür kerdene
yalan söyletmek jür kerdên daene
yalaz kıle m (çoğ. kıli)
yalın sade, rut, sılt
yalınayak lıngê sılt
yalnız teyna, bêkes, sade
yalnızca (sadece) teyna
yalnızlık teynayen, bêkesên m
yalvarmak verceraene, (U kamu ke, tu heni cerena i ver! / O kim ki sen öyle yalvarıyorsun ona!)
yalvartmak vercernaene (U çıra tu xonde cerneno xo ver / O neden seni o kadar yalvartıyor kendine?)
yama yama pol, polık, pul, pulık (i) n
yamaç kas (i) n (Çocukluğumuz da kırmızı yamaçlarda kayardık / Ma ke xona doman bime, kasunê suro de xo ğız kerdene); bitki örtülü yamaç süye (çoğ. süyi)
yamalamak, yamamak pol kerdene, pol pıranaene; yamatmak pol kerdên daene
yaman tr. yaman, pêt, hewl, qurnaz
yamuk çevt, çot
yamyam fr. yamyam
yan het (i) n, kaleke m (çoğ. kaleki), lewe; bir yandan hetê ra, diğer yandan heto bin ra
yanak lıske m (çoğ. lıski)
yanardağ bkz volkan
yanaşma lewe amaen, nejdi ~
yanaşmak lewe amaene, nejdi ~, zeleqnaene, pıranaene
yanaştırmak nejdi ardene, ~ kerdene
yandaş hetdar(e m) n
yangın vesayıs, adır veciyên, kılê guretên (i) n
yanık vesayıs (i) n
yanılgı qan (i) n
yanılma qan biyên, ~ biyıs
yanılmak qan biyene, ~ biyen
yanıltma qan kerdên
yanıltmak qan kerdene
yanıt bkz. cevap
yani yane
yanlış yanıs, xelet (i) n
yansız, tarafsız bêhet
yansızlık, tarafsızlık bêhetên
yapı bina (y) m, xane n (çoğ. xani), imarad (i) n
yapışık zeleqiyae
yapışkan zamk (i) n
yapışmak zeleqiyaene
yapıştırmak zeleqnaene
yapıt bkz eser
yapma kerdis (i) n
yapmak (iş, uğraş olarak) kerdene; (kurmak, inşa ya da tamir etmek) vıraştene
yaptırmak kerden daene, vıraşten daene
yaprak 1. (doğada) pelge m (çoğ. pelgi), velg (i) n; 2. (sayfa) pelge m
yar 1. (sevgili) waşti n, waştiye m (çoğ. waşti); 2. (arkadaş) hawal n, hawale m (çoğ. hawali); 3. (uçurum) yar, tır (i) n
yara kul (i) n, dırbete m (çoğ. dırbeti); yaralı kulın(e m) n, dırbetın(e m) n
yaradan Heq n
yaralamak dırbetên kerdene
yaralanmak dırbetê guretene, kul vetene
yaramak fayde xo biyen
yaramaz har, har biyaye, (argo) ibcınık
yarar fayde
yararlanmak fayde diyene, ~ kerdene
yardım ordım, ardım (i) n
yardım etmek ordım kerdene, ardım cı daene
yardımcı ordımkerdoğ(e m) n, (i)
yardımsever ordımparwar
yardımlaşmak erxat kerdene, phoşt jübin danene
yargı makeme n (çoğ. makemi), (hüküm) hukm (i) n
yargılamak makeme vetene, ~ diyene
yarı nêm, nême; yarım, (eksik) nêmecet
yarık fa. raxne (y) n
yarılamak nêm kerdene
yarın meşte m
yarış yarıs (i) n, mısabaqa m (çoğ. mısabaqi)
yarışma yarıs kerdên, mısabaqa ~
yarışmacı yarısker(e m) n
yarışmak yarıs kerdene, mısabaqa ~
yarmak raqılasnaene
yas şia (y) n, eza (y) m, matem (i) n; yaslı matemın, ezayın; yas tutmak şia gıredaene, eza ontene, matem de biyene
yasa qanun (i) n
yasak moğ. yasağ, tomete, mahram, mahrum; (inançsal) haram
yasaklamak yasağ kerdene, tomete ~; (inançsal) haram ~
yasal qanuni
yasemin fa. yasamine m (çoğ. yasamini)
yaslamak cı sanıtene
yaslanmak xo cı sanıtene
yassı phon
yastık balişna m (çoğ. balişni), küçük yastık khırnete m (çoğ. khırneti)
yaş 1. (ıslak) hit, 2. (kaç yaşında) pilên
yaşam wesiye, weşiye m (çoğ. wesiyen)
yaşamak wesiyaene
yaşatmak wesnaene, ~ daene
yaşıt hawalê jübin, düşte jübin
yaşlanmak pil biyene, pil u khal ~, kokım ~
yaşlı pil, khal, kokım
yatak cıle n (çoğ. cıli) doseg (i) n
yatakhane hewngah (i) n, xanê cılo n (çoğ. xanê cılo)
yatmak (uyumak) rakewtene, (uzanmak) ramerediyaene; yatırmak (uyutmak) rakewtên daene, (uzanmak) ramerdinaene
yavaş gıran
yavaşlamak gıran biyene
yavaşlatmak gıran kerdene
yavru (insanlarda) doman, (hayvanlarda) leyr(e m) n (kuşlar), vorek(e m) n (koyunlar), bızek(e m) n (keçiler), gok(e m) n (inekler), cuçık(e m) n (tavuklarda)
yavrulamak (hayvanlarda) leyr vetene (kuşlar), zeyi kerdene
yay tr. yay (i) n
yaya peya
yayan peya şiyên, yayan gitmek peya şiyene
yayık yayığe m (çoğ. yayıği)
yayılmak vıla biyene
yayla ware (y) n
yaymak vıla kerdene
yaz amnon (i) n
yazar nustox(e m) n
yazgı qeder (i) n, tale n (çoğ. tali)
yazı nusne n (çoğ. nusni)
yazıbilim ilmê nusni n (çoğ. ilmê nusni)
yazık guneke
yazığı gelmek gunekiya xo amaene
yazılı nusnaên
yazışmak jübin nusnaene
yazma nusnên
yazmak nusnaene
yedirmek verdên daene
yeğen dereza n, dereziye m (çoğ. derezi)
yek ju, jü, jukek
yel wa (y) n
yeldeğirmeni arêway (i) n
yelek yelege m (çoğ. yelegi)
yem 1. (kümes hayvanları için) qut (i) n, 2. (mal-davar için) alaf, alef (i) n
yeme werdis (i) n
yemek (is.) wer, tr. yemeg (i) n
yemek (fi.) werdene, yedirmek werdên daene
yemekhane werdisxane (çoğ. werdisxani)
yemin sond, sund (i) n; yemin içmek sond werdene (yemin yemek)
yemiş tr. yemıs (i) n
yenge 1. (dayı karısı) xanciliye m, 2. (amca karısı) najniye m
yegeç çarpencık(e m) n
yeni newe, newi
yenilemek newe kerdene, newi ~
yenilik newên, newiyên
yenilikçi newiparwar(e m) n
yenilmek heqeberê nêamaene, (kaybetmek) vind kerdene
yenişememek heqebera jubin nêamaene
yenmek heqeberê amaene
yer ca (y) n, hard (i) n
yeraltı bınê hard n, yerüstü serê hard n
yer almak ca guretene, ~ vermek ca cıdaene, ~ göstermek ca mısnaene
yerbilim ilmê hard n (çoğ. ilmê ~)
yerbilimci zandoğê ilmê hard n, zandoğa ilmê hard m (çoğ. zandoğê ~)
yerçekimi gıraniya hard, quwata hard (i) n
yere kapaklanmak dıquli biyaene
yerel mahali, mıntıqayi
yergi, hiciv zarave, leqe m (çoğ. zaravi, leqi)
yerkabuğu tholê hard (i) n
yerküre kurra hard, gılorıka ~, korca ~, m (çoğ. kurrê ~, gılorıkê ~, korcê ~)
yerleşik roniştae
yerleşmek 1. (ikâmet değişimi) bar kerdene, 2. (sığmak) cıkewtene
yerleştirmek 1. (ikâmet değiştirtmek, tehcir) koç kerdene, nafi (manfi) kerdene; 2. (sığdırmak) cıkerdene
yerli, oralı uca ra, axali
yersiz (mekânsız) bêca, bêwelat, bêçê
yeryüzü riê hard n
yeşermek khewi biyene, jil daene, pelge akerdene
yeşil khewi, khewe
yetenek huner, qabiliyad (i) n
yetenekli hunerdar(e m) n, qabiliyadkar(e m) n
yetenekli olmak hunerdar biyene
yeter beso
yetersiz kêm, senık
yetersiz kêmên, senıkên
yetim sê, bêkes, bê ma u pi
yetimhane sêgah (i) n, bêkesxane n (çoğ. bêkesxani)
yetişkin pil, khal
yetişmek (meyve ve sebzeler için) biyene, reştene, werdên amaene
yetişmek (ulaşmak) resaene
yetiştirici ramıtox(e m) n
yetiştirmek 1. (ağaç ve bitkiler için) nadaene (Biz bu yıl çeviz ağaçları ekiyoruz – Ma emser darunê gozu name de), 2. (tahılgiller için) ramıtene (Onlar geçen yıl hiç buğday ekmemişlerdi – İnu par qe genım nêramıt bi)
yetiştirmek (ulaştırmak) resnaene
yetmek bes biyene, kiyafi amaene
yevmiye omiya (y) m
yığılmak 1. (toplanmak, birikmek) pêser amaene, kom biyene, telewe amaene; 2. (yere düşmek) warogınaene
yığın kom biyae, pêser amae
yıkamak şutene
yıkanmak xo şutene
yıkılmak rıziyaene
yıkım rıznayıs (i) n
yıkıntı xırabe n (çoğ. xırabi), page m (çoğ. pagi)
yıkmak rıznayene
yıl serre m (çoğ. serri)
yılan mor(e m) n, (i)
yıldırım bulusk, bulısk (i) n
yıldırmak bêzar kerdene
yıldız astare n (çoğ. astari)
yılgın xafıl, qefeliyae, bêfer, bêqudrad, acz
yılmak bêzar biyene, bêfer mendene, bêqudrad ~
yılmaz bkz. yiğit
yıpranmak khan biyene, kohne ~, kokım ~, xurda xaş beyene
yıpratmak khan kerdene, kokım ~, xurda xaş ~
yırtıcı wahşi
yırtık dıryae
yırtılmak dıriyaene
yırtınmak xo çhir kerdene
yırtmak dırnaene
yiğit hewl, pêt, quwatın, bêters, wayirê qudrad
yine unca, reyna, tepya, (bir kez daha) ju raa bin
yinelemek unca kerdene, reyna ~
yitik vind biyae
yitirmek vind kerdene
yiyecek wer (i) n, çiê werdene n (çoğ. çiê ~)
yoga ing. yoga (y) m
yoğun (sıvılarda) hest, (canlılarda) sığlet
yoğunlaşmak (sıvılarda) hest biyene, (canlılarda) sığlet biyene
yoğunluk (sıvılarda) hestên, (canlılarda) sığletên
yoğurmak miştene
yoğurt most, mast (i) n
yok çino
yokluk çinê biyaên
yoksul çinê biyaê n, çinê biyayiê, feqir(e m) n
yokuş waraze (çoğ. warazi), oqıse (çoğ. oqısi), tik (i) n
yol rae, reçe m (çoğ. rayi, reçi)
yollamak rusnaene
yolluk qatığ (i) n
yonca tr. yonca m (çoğ. yonci)
yorgan orğane m (çoğ. orğani)
yorgun qefeliyae
yormak qefelnaene
yorucu qefelnayın
yor׀ulmak qefeliyaene; ~ mak qefelnaene; ~ gun qefeliyae; ~ gunluk qefeliyayis
yön het (i) n
yudum qılme m (çoğ. qılmi)
yufka lawas, lawaş (i) n; nonê saci n
yukarı cor; yukarıda cor de; yukarıdan cor ra, havor de; yukarının ye cor; yukarıya havoro
yukarı çekmek havoro ontene
yukarı vermek havoro daene
yulaf ar. alaf, alef (i) n
yular tr. yular
yumak çile m (çoğ. çili)
yumruk gırmıke m (çoğ. gırmıki)
yumurcak zeğer(e m) n
yumurta hak (i) n
yumurtalık (aya) helık (i) n
yumuşak nerm
yumuşakca nermık, nermıkın
yumuşamak nerm biyene
yumuşatmak nerm kerdene
Yunan Yonan n
Yunanca Yonanki n
Yunanistan Yonanestan n
yurt tr. welat (i) n
yurtdışı teberê welat n
yurtsever welatparwar(e m) n
yutmak qulotnaene, qılotnaene, qulutnaene
yuva 1. (insanlarda) çê, xane n (çoğ. çêy, xani); (kuşlarda) halen (i) n
yuvarlak gılorık
yüce eziz, calal
yücelmek eziz biyen, calal ~
yük bar (i) n
yüklemek bar kerdene
yüklenmek bar guretene, yük taşımak bar ontene (berdene), yükünü almak barê xo guretene
yüklü bar biyae, bar kerde
yüksek berz, berj
yükseklik berzên, berjên
yükseklik korkusu tersê berzên
yükselmek berz biyene
yün pırç (i) n
yürek zerre (i) n
yürümek peya şiyene, feteliyaene, ebê pawu şiyene, ebê lıngu ~
yürütmek fetelnaene, peya berdene, ebê lıngu ~
yürüyüş feteliyayıs (i) n, (gösteri) numayıs (i) n
yüz (surat) ri n (çoğ. ri)
yüzakı sıpiyê ri n, ak yüz riyo sıpi n
yüzey riyê … n (çoğ. riyê …); riyê ağwe, ~ hardi, ~ dosegi
yüzkarası şiayê ri; yüzükara riyê şia n, riyê şiaye m
yüzleşmek ri bê amaene
yüzme azniye m (çoğ. azni), azna (y) m
yüzmek aznên kerdene, azna ~
yüzsüz bêri, bêmeymened
yüzücü aznênker(e m) n
yüzük niştane n (çoğ. niştani)
yüzüstü ri ser
yüzüstü bırakmak ri ser verdene
yüzyıl se serre m (çoğ. se serri)