Sürgünde edebiyat, edebiyata sürgün olmak!

rehavisanat.com / Eylül 2013

Urfa – 12 Eylül darbesi ardından sürgünde yaşayan 5 yazarın kitapları, Belge Yayınevi’nden çıktı. Nazi döneminde, kendi ülkesini terk etmek zorunda kalan Alman yazarlarının yarattığı bir gelenek olan “Sürgün Edebiyatı”, 12 Mart ve 12 Eylül darbelerinden sonra birçok yazarın yurtdışına savrulduğu Türkiye’de, Belge Yayınları tarafından bu yazarların ürünleriyle yeniden hayat bulmuş gibi…

1980′li yılların ortasından itibaren, cezaevindeki yazarların yanında sürgünde yazan yazarlara da yayınları arasında yer veren yayınevi, son olarak geçtiğimiz ay içinde sürgünde bulunan Ayfer Coşkun, Şükrü Bilgiç, Ali Ekber Gürgöz, Ahmet Sefa, Hüseyin Şimşek gibi “sürgün yazarları”nın üç öykü kitabı, bir roman ve bir tanıklık kitabını yayınladı. Viyana, Paris, Oslo, Cenevre, Amsterdam’da yaşayan Türk ve Kürt yazarları iç savaş, darbe ve Kürt savaşının izlerini, göç ve sürgünlüğünün anlarını ve travmalarını başarıyla günümüze aktarırken, ‘Sürgün Edebiyatı’ geleneğinin devam ettiğini de kanıtlıyorlar.

Paris’te ve İstanbul’da yaşayan bir öykü yazarı ve sanat eleştirmeni olan Ayfer Coşkun, “Bir Yanım Hüzün” başlıklı son kitabında, çok farklı damıtılmış anları yakalamamızı sağlıyor. Bunlar Türkiye’den Paris’e, Paris’ten Türkiye’ye uzanan yansımalar, geri dönüşler, anı geçişmeleri. Daha önce 12 Eylül tutsak, kadın ve çocuklarından tutamlar sunan yazar, oradan taşra yaşantısına sıçrarken, bu kez de sürgünü yansıtıyor bizlere.

Oslo ve Türkiye’de yaşayan Şükrü Bilgiç’in “Benim Sokaklarım” başlığı altında topladığı öykülerinde de Türkiye’nin acıları, yaşanmışlıkları var. Adıyamanlı Xalo Dayının isyanı insanı kapıp götürüyor. Midyat da var bu öykülerde, Kuzeyin fiyortları da…

Ali Ekber Gürgöz’ün “Diyarbakır Gecesi” adlı kitabı da, Fransızca olarak yayınladığında Avrupa’da önemli bir yankı getirdi. “Türkiye’de Kürt Olmak” alt başlıklı Diyarbakır zindanını anlatan kitap nihayet Türkçeye çevrilerek yayınlandı. Gürgöz, halen Cenevre’de yaşıyor ve Diyarbakır zindandaki zulmün bedeninde yarattığı tahribatı sağaltmaya çalışıyor.